یکی از مهم ترین بخش های هر وب سایت دامنه می باشد. دامین، با توجه به منحصر به فرد بودن، آدرس سایت های موجود بر روی اینترنت را مشخص می کند. همچنین نقش های متعددی در یک وب سایت ایفا می کند و در صورتی که به درستی انتخاب شود یکی از نقاط قوت آن وب سایت، برای رسیدن به اهداف مورد نظر به شمار می آید.
Domain كه در زبان فارسي با عباراتي همچون دامنه، دومين، دامين و ... شناخته مي شود، يك رشته كاراكتري است كه مي تواند شامل حروف، اعداد و خط تيره (-) باشد. اين رشته آدرس وب سايت هاي اينترنتي را مشخص مي كند.
فرم عمومي دامنه ها بصورت example.com مي باشد. با توجه به اين فرم هر دامنه از سه قسمت تشكيل شده است. قسمت اول يا example مشخص كننده اسم دامنه مي باشد. به عنوان مثال در دامنه parsdata.com نام دامین parsdata مي باشد. بخش دوم نقطه يا dot (.) جدا كننده بخش اول و سوم دومین مي باشد و در آخر بخش سوم يعني com نيز پسوند (Suffix) دامنه مي باشد كه مشخص كننده نوع دامین است.
بايد توجه داشت كه براي هر پسوند نام دامنه يكتا مي باشد. به عنوان مثال parsdata.com تنها توسط يك نفر قابل استفاده مي باشد و تا زماني كه اين دامنه و پسوند در اختيار شخصي باشد، ديگران تحت هيچ شرايطي نمي توانند از آن استفاده كنند و همچنین نمي توانند چنين دامنه اي را با استفاده از پسوند com. به ثبت برسانند. معمولا قبل از دامنه ها عبارت www قرار میگیرد که مخفف عبارت World Wide Web به معنای شبکه وسیع وب می باشد.
همه وب سايت های اينترنتی بر روي يك سرور نگه داشته مي شوند كه اين سرور داراي حداقل يك آدرس مي باشد. آدرس سرور را اصطلاحا IP مي گويند. IP يك مقدار عددي است كه براي هر سرور يكتا مي باشد. به عنوان مثال 217.66.216.70 آدرس يك سرور مي باشد. حال اگر بخواهيم به سايتي كه بر روي اين Server است دسترسي داشته باشيم بايد IP سرور را در مرورگر باز كنيم. از آنجايي كه به خاطر سپردن اين اعداد كار نسبتا دشواري است، براي آن يك جايگزين در نظر گرفته شده است كه مي تواند تركيبي از حروف و اعداد باشد. اين جايگزين همان دامین مي باشد. دامنه اصطلاحا به عنوان اشاره‌گر (Pointer) يك سرور در نظر گرفته مي شود. پروسه ترجمه دومین به IP توسط سرويسي تحت عنوان DNS انجام مي شود. همچنين در خصوص سرورهاي اشتراكي كه تعداد بسيار زيادي سايت را پشتيباني مي كنند استفاده از دامنه بسيار مناسب مي باشد چرا كه نياز نيست براي هر سايت يك IP در نظر گرفته شود و مي توان با استفاده از كنترل پنل هاي مديريت سرور تمامي دامنه ها را بر روي يك IP كه همان IP سرور است تنظيم كرد.
دامنه های سطح بالا و مرتبه دوم
مرتبه يك Domain را پسوند آن مشخص مي كند. دامنه هاي با پسوند com، net ، org و ... بالاترين مرتبه را در ميان دامنه ها دارند و به عنوان دامنه هاي سطح بالا (Top-Level Domains) در نظر گرفته مي شوند و دامنه هايي با پسوندهايي چون پسوندهاي مخصوص كشورها به عنوان مثال ir. براي ايران، uk. براي انگليس و us. براي آمريكا به عنوان دامنه هاي مرتبه دوم (Second-Level Domains) شناخته مي شوند.
دامنه هايي نيز هستند كه به عنوان دامنه هاي خاص در نظر گرفته مي شوند و ثبت آن ها توسط افراد عادي مقدور نمي باشد. به عنوان مثال دومین هايي با پسوند gov. مخصوص نهادهاي سياسي كشور آمريكا و دامنه هايي با پسوند gov.ir. نيز مختص نهادهاي سياسي ايران مي باشند.
اطلاعات تمامي دامین ها در مركزي تحت عنوان ICANN نگهداري مي شوند. ICANN مراكزي را در سراسر دنيا تحت عنوان Registrar در نظر گرفته است كه توسط اين مراكز مي توان دامنه ها را به ثبت رساند.
ثبت دومین يعني در اختيار گرفتن مالكيت دامین به گونه اي كه طي دوره ثبت، دامنه توسط فرد ديگري قابل استفاده نباشد. اين دوره مي تواند بين يك تا ده سال باشد. ثبت دامنه تنها در صورتي امكان پذير است كه هنگام ثبت، آن دومین توسط فرد ديگري به ثبت نرسيده باشد و اصطلاحا Available باشد.
در ثبت دامین بهتر است نكاتي را مد نظر داشته باشيد:
استفاده از پسوند های مناسب:
پسوندها نشان دهنده نوع دامنه مي باشند. به عنوان مثال com. پسوند دامنه هاي عمومي و org. پسوند دامنه هاي سازماني مي باشند. همچنين سعي كنيد تا جايي كه مي توانيد از پسوندهاي متداول و رايج براي خرید دامنه استفاده نمائيد.
هرقدر نام دامین كوتاه تر باشد، بخاطر سپردن آن آسان تر خواهد بود و احتمال بازدید كاربران از سايتتان نيز افزایش خواهد یافت.
انتخاب نام دامنه متناسب با محتوا سایت:
انتخاب نام دامنه اي كه بتواند هدف وب سايت را به مخاطب القا كند، تاثير چشمگيري در بهبود رتبه سايت (seo) در موتورهاي جستجو خواهد داشت و اين امر باعث جذب كاربر بيشتر و افزایش Ranking سایت خواهد شد.
نكته اي كه پس از ثبت دامنه بايد مدنظر داشته باشيد اين است كه دامنه طي دوره ثبت شده در اختيار شما خواهد بود اما پس از به پايان رسيدن اين دوره تنها در صورتي كه آن را تمديد نمائيد، همچنان به شما تعلق خواهد داشت. تمديد دامنه نيز مانند ثبت آن مي تواند از يك تا ده سال باشد. در صورتي كه در زمان تعيين شده تمدید دامین صورت نگیرد، آن دامین آزاد شده و مجدد براي همگان قابل ثبت خواهد بود.
مدیریت دامنه به معنای امکان ویرایش مواردی همچون اطلاعات مالکیت دامنه، DNS های دامین، تغییر وضعیت قفل دومین، تعریف یا تغییر کد دامنه و مواردی از این قبیل می باشد که بسته به Registrar و شرکت ثبت کننده دامین در اختیار مالک دامنه قرار داده می شوند.
در سایت های ارائه دهنده سرویس ثبت دامین دو شکل از مدیریت دومین در اختیار مالک قرار داده می شود.
روش اول امکان ویرایش اطلاعات دامنه از طریق وب سایت ثبت کننده دومین است. در این روش به عنوان مثال اگر شما دامنه تان را توسط پارس دیتا به ثبت رسانده باشید اطلاعات دامنه تنها از طریق این سایت قابل ویرایش می باشند. بدین صورت که این سایت توسط واسط برنامه نویسی (API) به سایت ثبت کننده دامنه (Registrar) متصل شده و اطلاعات توسط این واسط و از طریق پارس دیتا قابل ویرایش می باشند.
اما شکل دیگر به این صورت است که علاوه بر روش اول امکان استفاده از کنترل پنل Registrar بصورت مستقیم برای مالک دامین قرار داده می شود. این روش بسیار مناسب تر از روش اول بوده و تمامی امکانات Registrar را بدون محدودیت در اختیار مالک دامنه قرار خواهد داد.
مواردی که به عنوان امکانات مدیریت دامین عنوان شدند در ادامه شرح داده خواهند شد.
DNS دامنه، (همانطور که پیش از این نیز اشاره شد) سرویسی برای ترجمه دامنه ها به IP می باشد. این سرویس با استفاده از ویژگی به اسم Name server این کار را انجام می دهد. هر دامین برای این که بتواند به IP مورد نظرش اشاره کند حداقل نیاز به دو Name server دارد. امکان ویرایش Name server یکی از مهم ترین امکانات برای مدیریت دامنه می باشد.
این اطلاعات عبارتند از مواردی همچون اطلاعات شخصی مالک دامنه (نام، نام خانوادگی، شماره تماس و ...)، ایمیل مالک دامنه و اطلاعات شرکت ثبت کننده دامین. در صورتی که شخصی بخواهد دامنه خود را از یک Registrar به Registrar دیگر انتقال دهد، با توجه به این که نامه انتقال می بایست از طرف مالک دامنه تایید شود، ایمیل ثبت شده به عنوان مالک دومین از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود و لینک تایید انتقال به این ایمیل ارسال خواهد شد.
این ویژگی برای ارتقاء امنیت دامین ها هنگام انتقال بین Registrar ها می باشد. هنگامی که قصد داشته باشید دامنه ای را از یک Registrar به Registrar دیگری انتقال دهید (به عنوان مثال از OnlineNIC به Tucows) می بایست قبل از شروع انتقال، دامنه را از حالت قفل خارج نمائید، در غیر اینصورت انتقال انجام نخواهد شد. قفل دامین در حال حاضر برای پسوند های ذیل مورد استفاده قرار می گیرد:
com, .net, .org, .info, .biz, .mobi, .us, .asia.
کد دامنه که با عناوینی همچون Auth Code و EPP Code نیز شناخته می شود، برای افزایش امنیت دامنه در هنگام انتقال بین Registrar ها بکار می رود.
هنگامی که قصد داشته باشید دامنه ای را از یک Registrar به Registrar دیگری
(مثلاً از NetworkSolutions به Tucows) انتقال دهید نیاز به این کد خواهید
داشت که در حین عملیات انتقال از شما خواسته می شود. کد دامنه در حال حاضر برای پسوند های ذیل مورد استفاده قرار می گیرد:
com, .net, .org, .info, .biz, .mobi, .us, .asia.
منظور از Whois مشاهده اطلاعات دامنه های ثبت شده می باشد. این اطلاعات شامل Registrar دامنه، وضعیت دامنه (شامل قفل بودن یا نبودن، فعال بودن یا نبودن و ... ) تاریخ ثبت، انقضا و آخرین به روز رسانی دامنه، DNS دامین و اطلاعات مالکیت دومین می باشد.
این اطلاعات در سایت هایی تحت عنوان Whois Server قابل دسترسی می باشند. از مهم ترین Whois Server های موجود می توان سایت www.who.is را نام برد.
این نکته را نیز باید مد نظر داشت که اطلاعات همه دامنه ها توسط Whois Server های عمومی قابل دسترسی نیست. به عنوان مثال Whois دامنه هایی با پسوند IR تنها از طریق سامانه ایرنیک به آدرس www.nic.ir قابل دسترسی می باشد.