اختراع اینترنت زندگی بشر را به کل تغییر داد و امکانات زیادی برای رشد و گسترش مشاغل مختلف فراهم کرد. نسخه اولیه وب، شبیه یک روزنامه بود که کاربران می توانستند اطلاعات تولید شده توسط سازمان ها و شرکت ها را در آن مشاهده و مطالعه کنند. با گسترش تکنولوژی، نسل دوم اینترنت به وجود آمد که در آن، کاربران در کنار سازمان ها قادر به تولید و انتشار محتوا بودند. در حال حاضر، بسیاری از اپلیکیشن های حوزه وب از نسل دوم هستند. وب 3 نسل جدید اینترنت و به عبارتی اینترنت آینده است که قرار است در طول زمان پیاده شده و امنیت، سرعت، حریم خصوصی و کیفیت بالای خدمات اینترنتی را برای بشریت فراهم کند. در این مقاله، سوال وب 3 چیست با بررسی نسل های قبلی اینترنت، تکنولوژی های تشکیل دهنده وب سه و برخی از اپلیکیشن های موجود پاسخ داده می شود.
در دنیای کنونی این موضوع انکارناپذیر است که حجم رشد داده ها از این میزان نیز سریعتر خواهد بود. بنابراین روز به روز نیاز به وب ۳ در دنیای دیجیتال داده ها پررنگ تر می شود. از طرفی نیز گروه کوچکی از شرکت های بزرگ فناوری مانند متا، یوتیوب و توییتر، مالک اکثر داده های کاربران مرتبط با وب 2 هستند. بنابراین می توان گفت تمام داده ها در دستان این سه غول است. بنابراین امروز بیشتر از قبل نیاز به وجود Web 3.0 بیشتر احساس می شود. همچنین در وب 3 داده ها و اطلاعات به شکلی ایمن ذخیره و در تعداد زیادی دستگاه توزیع می شوند، به طوری که نیاز به سرورهای متمرکز از بین می رود. با چنین ساختاری دیگر ریسک افشای داده ها به شکل گسترده، بسیار کمتر می شود، چرا که دیگر داده ها در یک مرکز ذخیره نمی شوند.
در فناوری وب 3 رایانه ها مانند مغز انسان اطلاعات و داده ها را از طریق فناوری وب معنایی و پردازش زبانی درک می کنند. Web3 با استفاده از تکنولوژی ماشین لرنینگ دقت نتایج جست و جو را دو چندان میکند، بنابراین فرآیند طراحی سایت و سئو در دوران اینترنت نسل سوم اهمیت قابل توجهی خواهد داشت. توضیح درباره نحوه کارکرد وب ۳ یک بحث کلی است. برای اینکه بدانیم وب ۳ چگونه کار می کند، باید به زیرساخت و ساختار آن اشاره کنیم. با توجه به این موضوع که ایده اصلی و هدف نهایی Web3 مشارکت تمام افراد در تصمیم گیری ها و تمرکززدایی است، بهترین روش استفاده و پیاده سازی ساختارهای توزیع شده است. یکی از تکنولوژی هایی که با پیدایش ارزهای دیجیتال بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفت، دفتر کل توزیع شده یا Distributed Ledger است که به اختصار به آن DLT می گویند. بلاک چین، دگ، هش گراف و موارد متعدد دیگر از جمله دفترهای کل توزیع شده هستند که با به کارگیری آن ها می توان یک سیستم غیرمتمرکز و با مشارکت افراد مختلف ساخت.
دفتر کل توزیع شده وظیفه ثبت و حفظ اطلاعات را بر عهده دارد و از آن جایی که توسط نهاد یا ارگان خاصی کنترل نمی شود، به صورت غیرمتمرکز میان مشارکت کنندگان توزیع شده است. این مشارکت کنندگان، نود نام دارند. با توجه به مشکلی که درباره آن صحبت کردیم و مربوط به روش های کسب درآمد می شود، مفهوم اقتصاد توکن محور یا توکنومیکس پدیدار شد. سیستم کسب درآمد و پاداش دهی پروژه هایی که در فضای وب ۳ فعال هستند، مبتنی بر ارزهای دیجیتال است. این پروژه ها با توجه به نقش و میزان فعالیت کاربران به آن ها پاداش می دهند. به طور کلی اگر بخواهیم به این سوال که وب ۳ چگونه کار می کند، پاسخ دهیم. می توانیم بگوییم که وب ۳ مبتنی بر تکنولوژی دفتر کل توزیع شده مانند بلاکچین کار می کند و اقتصاد آن مبتنی بر ارزهای دیجیتال است.
وب ۳ به عنوان مجموعه ای از برنامه های غیرمتمرکز، منبع باز و به هم پیوسته توصیف می شود که توسط معماری محاسباتی بلاکچین ارائه شده است. هدف وب ۳ تبدیل کردن اینترنت به فضایی فعال و پویاتر و فراهم کردن امکان تجربه وب به شکل هوشمندتر برای کاربران است. وب ۳ که به اینترنت نسل سوم نیز معروف است، در واقع تکامل و قدم بعدی شبکه جهانی وب محسوب می شود. مفهوم Web3.0، معنایی مبتنی بر داده را ارائه می دهد که در آن ماشین ها می تواند درکی از داده ها داشته باشند. وب امروزی که در دسترس ماست در حقیقت نوع ایستایی از وب است، به طوری که قادر به تطبیق با نیازهای هر فرد نیست. اما وب ۳ شبکه ای پویاتر و تعاملی تر را ارائه می دهد. اینترنت نسل سوم با پیاده سازی هوش مصنوعی و تکنولوژی بلاکچین، تعریف و ساختار ما از اینترنت را تغییر می دهد.
برنامه های کاربردی Web 3 باید توانایی هضم اطلاعات در مقیاس بزرگ و تبدیل آن به دانش واقعی و اجرا در جهت نیاز کاربران را داشته باشند. این برنامه ها هنوز در مراحل اولیه توسعه هستند، به این معنی هنوز جا برای بهبود دارند و با عملکرد بالقوه برنامه های اینترنت نسل سوم فاصله زیادی دارند. از شرکت هایی که در حال ساخت و یا توسعه محصولاتی در جهت برنامه های وب ۳ هستند می توان به آمازون، اپل و گوگل اشاره کرد.
1. سیری دستیار هوش مصنوعی اپل و از برنامه های کاربردی مبتنی بر وب ۳ است که با صوت کنترل می شود و در مدل iPhone 4S به بازار ارائه شد. برنامه Siri از تشخیص گفتار در کنار هوش مصنوعی استفاده می کند تا بتواند دستورات پیچیده و شخصی هر فرد را انجام دهد.
2. والفرام آلفا یک موتور دانش محاسباتی است که مستقیماً به سؤالات شما از طریق محاسبات پاسخ می دهد. در برنامه Wolfram Alpha این تکنولوژی در مقابل ارائه لیستی از صفحات وب ۳ مانند موتورهای جستجو است.
در حال حاضر کسب وکارهای موجود بر بستر سرورهای متمرکز فعال هستند. آن ها محل های مشخصی را به عنوان دیتاسنتر یا مرکز داده دارند که اطلاعات مربوط به فعالیتشان را در آن نگهداری می کنند. قدم اول برای ورود به وب ۳، حرکت تمام پروژه ها و استقرار آن ها روی شبکه های بلاک چینی است. در ادامه به معرفی برترین شبکه های بلاکچینی حال حاضر می پردازیم.
• شبکه Ethereum: اتریوم یکی از شناخته شده ترین شبکه های بلاکچینی است. با توجه به آمار سایت State of Dapps در حال حاضر این شبکه میزبان حدود ۲۹۰۰ برنامه غیرمتمرکز است که از این جهت در رده اول جدول میزبانی از برنامه های غیرمتمرکز قرار دارد. با توجه به ساختار و امکاناتی که اتریوم در اختیار کاربران قرار می دهد، بسیاری از توسعه دهندگان این شبکه را برای ساخت برنامه های غیرمتمرکز انتخاب می کنند.
• شبکه Cosmos: شبکه کازمس یکی از شبکه های بلاکچینی است که به خاطر پروتکل ارتباط بین بلاک چینی و کیت توسعه نرم افزاری SDK بسیار مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به معماری کازمس، مجموعه ای از بلاکچین ها به صورت موازی می توانند با یکدیگر در ارتباط باشند. در حال حاضر مجموعه ای از ۴۶ بلاکچین مختلف در اکوسیستم کازمس با یکدیگر در ارتباط هستند.
• شبکه Fantom: شبکه های زیادی به عنوان رقیبان اتریوم مطرح هستند که یکی از آن ها فانتوم است. فانتوم مانند رقبای دیگر به دنبال ارائه زیرساختی است که علاوه بر کاهش هزینه ها، سرعت بالاتری نسبت به اتریوم برای کاربران فراهم کند. معماری شبکه فانتوم به گونه ای است که علاوه بر افزایش سرعت انجام تراکنش ها، امنیت در این شبکه حفظ می شود. این شبکه از قرارداد هوشمند نیز پشتیبانی می کند که نکته حائز اهمیتی است.
• شبکه Avalanche: یکی دیگر از رقبای اتریوم، آوالانچ است. این شبکه روی مقیاس پذیری تاکید دارد. مقیاس پذیری آوالانچ حدود ۴,۵۰۰ تراکنش بر ثانیه است. حداقل سخت افزار مورد نیاز برای این مقیاس پذیری ۲ هسته پردازنده و حافظه سیستمی ۴ گیگ است. ظرفیت تایید این شبکه نیز بیش از ۲,۰۰۰ نود است که آمار خوبی برای آوالانچ محسوب می شود.
مرورگرهای وب ۳ به شما امکان گشت و گذار در وب غیرمتمرکز را می دهند. با کمک این مرورگرها می توانید با حفظ حریم خصوصی کاربران و در ساختاری یکپارچه و همسو با ارزهای دیجیتال، سریع تر در فضای وب جستجو کنید. در ادامه سه مرورگر برتر وب ۳ را معرفی کرده ایم.
1. Brave: یک مرورگر وب ۳ بسیار محبوب است که به دلیل داشتن امکان مرور سریع در اینترنت و مسدود کردن تبلیغات بسیار معروف است. به طوری که بیش از ۲۵ میلیون کاربر فعال دارد. مرورگر Brave به عنوان یکی از مرورگرهای اصلی در لیست Web3.0 است که اخیراً با فناوری بلاکچین یکپارچه شده و ارز دیجیتال خود را به نام BAT دارد. همچنین از کیف پول های کریپتو پشتیبانی می کند.
2. Osiris: یک مرورگر مبتنی بر بلاکچین و وب ۳.۰ است که بر دسترسی آسان به برنامه های غیرمتمرکز تاکید دارد و به عنوان یک پیوند بین بلاکچین های مختلف عمل می کند. با تمام عملکردهای مهمی که دارد ویژگی هایی همچون رابط کاربری مرتب و آسان و تمرکز روی حفظ حریم خصوصی کاربرانش آن را از سایر مرورگرها متمایز ساخته است.
3. Opera: نامی آشنا در مرورگرهای وب است که ویژگی هایی همچون سرعت و صرفه جویی در استفاده از اینترنت دارد؛ به همین دلیل است که میان کاربران، طرفداران بسیار زیادی دارد. همچنین امکان بلاک کردن تبلیغات و شخصی سازی آن را نیز داراست که به ارائه تجربه مرور بهتر و متناسب کمک می کند.
پلتفرم های زیادی برای برای ایجاد و استفاده از برنامه های کاربردی وب ۳ معرفی شده است. از آنجایی که هر کدام از این پلتفرم ها معایب و مزایای خود را دارد، انتخاب از بین آن ها برای کاربران به خصوص افرادی که به تازگی با اینترنت نسل سوم آشنا شده اند، سخت است. به همین دلیل برخی از پلتفرم های محبوب وب ۳.۰ در سال ۲۰۲۳ را معرفی می کنیم.
• Odyssey: اودیسه یکی از پلتفرم های برتر وب ۳ است که در بستر Kosama توسعه یافته است. رابط سه بعدی این پلتفرم، امکان استفاده از توکن و تعامل کاربران به صورت زنده با یکدیگر، قطعا از مهم ترین ویژگی های اودیسه است. از طرف دیگر این پلتفرم دارای یک راهنمای بسیار جامع است که کاربران با استفاده از آن براحتی می توانند با این پلتفرم کار کنند.
• Thirdweb: این پلتفرم به دلیل قابلیت های متنوعی که دارد در بین کاربران وب ۳.۰ از شهرت بیشتر برخوردار است. یکی از مهم ترین مزایای این پلتفرم برخوردار بودن از رابط کاربری آسان است. به طوری که حتی افراد مبتدی می توانند با کمی آموزش با این پلتفرم کار کنند. تضمین امنیت دارایی های دیجیتال ارزشمند با ولت های ارز دیجیتال شخصی یا چند وجهی از دیگر ویژگی های مهم این پلتفرم برتر وب ۳ است.
• Alchemy: اگر با کدنویسی آشنایی دارید پلتفرم Alchemy بهترین انتخاب برای شما است. این پلتفرم به عنوان توسعه دهنده قدرتمند بلاکچینی شناخته می شود و به راحتی می توان برنامه های مبتنی بر وب ۳ را با استفاده از آن گسترش داد. داشبورد جذاب و بصری Alchemy یکی از مهم ترین مزیت های رقابتی این پلتفرم در مقایسه با سایر پلتفرم های وب نسل سوم است.
• Graph: به عنوان یکی دیگر از پلتفرم های قابل اعتماد وب ۳.۰ می توان به Graph اشاره کرد. این پلتفرم به برنامه نویسانی که به ایجاد برنامه های مبتنی بر داده ها علاقه مند هستند توصیه می شود. دسترسی آسان و سریع به داده ها از منابع مختلف از ویژگی های پلتفرم Graph است.
دنیای بازی در سال های اخیر دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است. نسل جدید بازی ها که نه تنها گیمرها بلکه فعالان عرصه دیجیتال را هم تحت تاثیر قرار داده است، بازی های وب ۳ است. بازی های وب ۳ مبتنی بر فناوری بلاکچین هستند و به دلیل شفافیت و امنیت بی نظیری که به گیمرها ارائه می دهند، طرفداران بسیار زیادی دارند. یکی از مهم ترین ویژگی های نسل جدید بازی ها این است که بازیکنان می توانند آیتم های مختلف که داخل بازی وجود دارد را بعد از آنکه بدست آوردند به فروش برسانند و درآمد کسب کنند. به همین دلیل است که درحال حاضر در سراسر جهان افراد زیادی بازی های وب ۳.۰ را یک روش کسب درآمد می دانند و با صعود به مراحل بالا تر ارز دیجیتال کسب می کنند. نمونه هایی از بازی های web3 عبارتند از CryptoKitties، Axie Infinity، Sandbox، Decentraland
یکی از دستاورهای مهم وب ۳، نسل جدید ایمیل است که با نام ایمیل ۳ شناخته می شود. مهم ترین ویژگی ایمیل ۳ غیرمتمرکز بودن آن است و کاربر برای ایجاد حساب کاربری نیازی به ثبت اطلاعات هویتی خود ندارد. از طرف دیگر از آنجایی که پیام ها در ایمیل ۳ رمزگذاری می شوند، هیچ کس نمی تواند به حجم محتوای ارسالی یا دریافتی کاربر پی ببرد. از نظر تحلیل گران ایمیل نسل جدید یک بستر امن و راحت برای پیام رسانی است. کاربران با سرعت زیادی در حال مهاجرت از پلتفرم های رایج به ایمیل ۳ هستند. برنامه های زیادی هم در حال استفاده از این سرویس جدید هستند، به عنوان مثال برخی از برنامه های DeFi برای پیام رسانی به کاربران خود از ایمیل ۳ استفاده می کنند. پیش بینی می شود که در آینده نه چندان دور، کاربران ایمیل ۳ به طور قابل ملاحظه ای افزایش پیدا کند و کاربردهای آن بیشتر شود.
ما تا به امروز نسل اول و دوم وب را تجربه کرده ایم. اکنون نوبت به نسل سوم وب رسیده است. انتظارات از این فضا روزبه روز بیشتر می شود. نباید فراموش کنیم که Web3 هنوز در ابتدای مسیر خود است و راه طولانی برای پذیرش همگانی در پیش دارد. مهمترین ویژگی وب ۳ این است که کنترل اطلاعات را به ما می دهد و همه افراد دارای شرایط یکسان خواهند بود. در نسل جدید وب ۳ کاربران تجربه مرور میان صفحات وب مطابق با نیاز خود را خواهند داشت. چرا که وجود دستیار جستجوی هوشمندتر و شبیه به انسان و همچنین بهره مندی از سایر مزایای شبکه غیرمتمرکز می تواند برایشان دلچسب تر باشد. امید است که بتواند با امکان حاکمیت هر کاربر بر داده های خود، به ایجاد یک شبکه عادلانه تر کمک کند. تمام این ویژگی ها باعث ایجاد تجربه غنی تری از گشت وگذار در اینترنت خواهند شد.